Siyaha En Yakın Siyah: Vantablack

7.12.2018 / Bilim / Teknoloji / Genel

Boyandığı yerde adeta kara delik görüntüsü veren bir renk için “siyaha en yakın renk” tanımı yapıyorsak, bu siyah nasıl bir renk ola ki!?

İngiliz bilim insanlarının nereden baksanız 2009’dan beri araştırdığı bir konuymuş bu. 1900 yılında İngiltere’de kurulan, fiziksel bilimler, malzeme bilimleri ve biyobilim konusunda araştırmalar yapıp, gemi tasarımı, uçak geliştirme, radar, bilgisayar ağı ve küresel konumlandırmada uygulamalar bulan Ulusal Fizik Laboratuvarı (National Physical Laboratory) çalışanları, ışığı tamamen soğuran ve yansıtmayan hakiki siyah rengi bulmaya kafayı takmışlar.

Diyeceksiniz ki, adamlar onca müthiş işin arasında niye bunu kafaya takmışlar? Tamam, siyah renk her şeyin üzerine gidiyor, asil bir renk falan ama kırmızı, mavi ve sarıyı karıştırınca oluşmuyor mu bu renk? Oluşmuyor arkadaşlar. Bilimsel olarak siyahın tanımı “üzerine düşen ışığın tamamını absorbe eden bir yüzey ya da cisim” olarak geçmekte. Hal böyle olunca, evrende şu ana kadar bulunmuş gerçekten siyah olan hiçbir şey yok. Buna kara delikler de dahil. Onların da “Hawking Işıması” denilen bir ışıma gerçekleştirildiği Stephan Hawking tarafından kanıtlanmış çünkü. İşin esprisi de bu noktada ortaya çıkıyor. Yani hakiki siyahın bu kadar araştırılmasının sebebi bu ışımayı emme özelliği. Bu vesileyle teknolojide birçok gelişme sağlanabiliyor.

İşte Vantablack dediğimiz, dünyanın en koyu siyahı da, ışığın neredeyse %99,96’sını emdiği için oldukça önemli bir konu haline geliyor. Özellikle son günlerde üzerine epey konuşuluyor. 2009 yılında Ulusal Fizik Laboratuvarı tarafından başlatılan araştırmalardan sonra 2014 yılında yine İngiltere’de bulunan NanoSystems adlı şirket tarafından geliştirilerek tamamına erdirilen Vantablack’ın kullanım hakları, Yahudi asıllı İngiliz heykeltıraş Anish Kapoor tarafından bir şekilde alındı. Dünyanın önde gelen sanatçıları ve firmalarının da sıkça eleştirdiği bu durum henüz bir neticeye varmış değil. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi için "Renklerin Savaşı" adlı yazımı okuyabilirsiniz.

Peki, üzerine bu kadar konuşulacak ne maharetleri var bu rengin? ODTÜ Matematik Bölümü mezunlarından Sinan İpek abimiz, www.matematiksel.org adresinde “Vantablack” üzerine yazdığı makalesinde şu şekilde maddelemiş faydalarını:

1) Teleskoplarda: Teleskopların (özellikle de mikrodalga teleskoplarının) iç kısımları Vantablackla kaplandığında kaçak ışığın içeri girerek görüntüyü bozmasını engelleyecektir. Bu da çok ciddi bir performans artışı sağlar. Böylece en sönük yıldızları bile görmek mümkün olacaktır. Bildiğimiz kadarıyla Hubble uzay teleskopununun iç kısmı çok keskin bıçaklarla kaplanarak kaçak ışık sönümlendirilmeye çalışılmıştı. Vantablack bu işi daha iyi başaracak. Bildiğimiz kadarıyla Hubble’ın tamiratı sırasında bu bıçaklar astronotlar için tehlike oluşturmuşlardı.

2) Optik araçlarda: Birçok optik araç kaçak ışık denen ve görüntü kalitesin bozan bir sorunla yüz yüzedir. Vantablack kaplaması her türlü optik aletin verimini arttıracaktır.

3) Termal Kamuflajlarda: Vantablack kızılötesi ışınları da soğurduğundan termal kamuflaj malzemesi olarak kullanılmaya çok elverişlidir. Vantablack kaplı giysiler geceleri askerleri hem görünür ışık hem de kızılötesi ışık altında görünmez yapacaktır.

4) Sinema salonlarında: Bilindiği gibi sinema perdesinde siyah renk yoktur! Perdede gördüğümüz siyahlık bir illüzyondur. Bir oyuncunun siyah gömleği ekranda ne kadar büyük yer kaplıyorsa o kadar gri görünecektir. Bunun nedeni, projektörden çıkan ışınların sinema duvarlarından yansıyıp perdeyi aydınlatmasıdır. Büyük perdeli salonların tam olarak karartılamamasının nedeni de budur. Oysa Vantablackla kaplanmış bir salonda ekran ne denli parlak olursa olsun, salon daima karanlık olacak, perdedeki siyahlık da gerçek siyaha yaklaşacaktır, böylece çok daha kontrastlı bir görüntü oluşturulabilecektir.

5) Mimari ve ev/ofis dekorasyonu: Vantablack’la kaplanmış mimari yapılar ve ofis heykelcikleri ilgi çekici olacaktır. Yüzeyi vantablackle boyanmış dünyanın en karanlık binası için tıklayabilirsiniz.

6) Güneş Kolektörlerinde: Bilindiği gibi çatılarda kullanılan ve güneş enerjisini doğrudan ısıya çeviren sıcak su kolektörlerinin verimli çalışabilmesi, ışığı soğuran malzemenin kalitesine bağlıdır. Bu tür kolektörler Vantablack’la kaplanarak güneş enerjisinden çok daha verimli yararlanmak mümkündür. Belki de kışın bile ısıtma yapabilen güneş enerjisi panelleri yapmak mümkün olacaktır.

7) Matte Ekranlarda: Bence kısa bir zaman içinde Vantablack ekranlar sinema ve video sektöründe arka planı yok etmek amaçlı kullanılan ve yeşil ekran denilen yüzeylerin yerini alacaktır. Gerçek anlamda siyah bir arka plana sinema sektöründe paha biçilemez. Mavi ya da yeşil ekranların sorunları vardır. Mavi ekran kullanıldığında artık o sahnede mavi renk kullanamazsınız, keza yeşil ekranda da öyledir. Bunların yerine Vantablack kullanıldığında sorun ortadan kalkacaktır. Ayrıca Vantablack üzerine düşen ışığı tamamen soğurduğundan stüdyo ışıklarının matte üzerine düşmesi sorun yaratmayacaktır. Böylece arka planı çok daha mükemmel bir şekilde ayrılmış filmler çekmek mümkün olacaktır. Bence Vantablack’a en çok yatırım yapanlar film yapımcıları ve özel efekt şirketleri olacaktır.

8) Moda Sektöründe: Hangi kadın giyildiğinde derin uzay gibi görünen ve insanların gözünü alan bir elbiseye hayır diyebilir ki? Hele de o giysi yıldızlar ve galaksiler gibi parıldayan pırlantalarla kaplıysa.

9) Biblolar, ödül heykelcikleri ve eşantiyonlar: Uzun uzun açıklamaya gerek yok, Vantablack’la kaplanmış bir heykelcik kimin hoşuna gitmez ki.

10) Müze ve Sergilerde ve Sanat Eserlerinde: Bilim ve sanat müzelerinde Vantablack’la kaplanmış araç gereç ve oyuncaklar herhalde en çok ilgi çekenler arasında olacaktır.

11) Askeri Uygulamalar: Generallerin hayal gücü kıttır ama iş silah yapımına gelince, doğrusu hepimize nal toplatırlar. Gelecekte silah ve askeri malzemelerin yapımından Vantablack’ı sıkça göreceğimizi tahmin ediyoruz.

Sadece giydiğimiz kıyafetler ve aksesuarlarla da değil, hayatın içindeki pek çok şeyle uyumlu siyahın, önümüzdeki günlerde karşımıza nasıl çıkacağını hep birlikte göreceğiz.

Ayrıca ilginize çekerse, "Anish Kapoor'un ürkütücü sanatına" ait galeri için tıklayabilirsiniz.