Diriler İçin Diriltici Yâ-sîn - 2

29.1.2019 / Din

«Yâ-sîn Sûresinin konusu “yeniden diriliş”tir. Hz. Peygamber'in onu hassaten ölmek üzere olan insanlara okuma-hatırlatma tavsiyesi, bu ana tema bağlamında anlaşılmalıdır (Ebu Davud ve İbn Hibban)».

13.         Onlara, şu bilinen şehir (Antakya)^[1] halkını darb-ı mesel ver;

                Hani göndermiştik ya biz, oranın halkına da rasüller/ elçiler.

14.         Evet, vaktiyle biz onlara iki elçiyi birden gönderdik;

                Onlar her ikisini de yalanlayınca, elçileri bir üçüncüsüyle destekledik.

                Bunlar, oranın halkına dediler ki: “Bakınız biz,

                Size Allah tarafından gönderilen rasüller/ elçileriz.”[2]

15.         Dediler: [Nebi değilsiniz]; sizler de bizim gibi sıradan birilerisiniz. _{14/10… 50/2}

                Rahmân’ın vahiy diye bir şey indirdiği yok; siz yalancının tekisiniz.

16.         Dediler: Rabbimiz biliyor ki, hiç şüphesiz biz size gönderildik elbet,

17.         Sorumluluğumuz, sadece tebliğden/ilâhi mesajları iletmekten ibâret.

18.         Söylendiler: “Siz, kesinkes bize uğursuzluk getirdiniz;

                Şâyet bu iddianıza bundan böyle bir son vermezseniz,

                Hiç çaresiz sizi recm ederiz/ öldüresiye taşa tutarız;

                Ayrıca, keyfimizce^[3] elem verici bir cezaya çarptırırız.”

19.         Dediler: “Kendinizden kaynaklanmakta sizin uğursuzluğunuz;

                Ne yani,^[4] size öğüt verilmesini, (uğursuzluk mu sayıyorsunuz)?^[5]

                Doğrusu, sizler haddinizi aşırı şekilde aşmış bir topluluksunuz.”

20.         [Cehâletle iç içe geçmiş] o şehrin, şu hallerinin en uzak noktasından, ^[6]

                Seğirtti geldi ergin/ olgun/ ilim ve fikir ehli bir zat, bilginler tabakasından.

Aksa’l-Medine ibaresi, genelde “şehrin varoşlarından” şeklinde çevrilmektedir. Oysa “aksal-medine” ifadesi bir değil, birden çok anlama gelmektedir:

1. Şehrin öte yakası, öbür ucu demektir.
2. Şehrin yüksek sınıfından, önde gelenlerinden birisi manasındadır. Salât- münciye’deki “agsal-gâyât; gayelerin en yükseği, en yücesi” ile aynı anlama gelir.
3. Kavminin o günkü anlayış, düşünce ve yaşam biçimlerinden olabildiğince uzak ve kendine göre seviyeli birisiydi ki, “Sizden hiçbir ücret istemeyen bu kimselere tâbi olun, çünkü onlar hidayete ermiş kimselerdir” sözleri de ondaki bu farklı anlayışı gösterir.»^[7]

Biz âyetin ilk paragrafını, bağlama en uygun olduğuna inandığımız üçüncü manayı esas alarak tercüme ettik.      

                İşin aslı, Kur’an, zâtın kişiliğiyle bizler ise işiyle ilgileniyoruz. Âyetin ne söylediğini selef iyi anlayıp, ona Habib, yani sevilen kişi demişler; sonrakiler ise buna Neccarlığı yani marangozluğu eklemişler.

                Bu elit insanın, marangoz olduğu da kesin değil zaten. Heykel yapan dülger olduğunu (K. Yolu, 4/484) söyleyenler olduğu gibi, halı çırpıcılığı veya ipekçilik gibi (Evrensel Çağrı, 1025) başka uğraşları olduğunu söyleyenler de olmuş. Yani bu zatın aslında ne iş yaptığı hem tam olarak belli değildir, hem de zaten önemli olan işin bu kısmı değildir. Kesin olan şey şudur ki bu şahıs, hem “habib/ yani Allah tarafından sevilen” hem de “toplumunun ileri gelenlerinden” biridir.

                Kısacası, âyet elçilere destek vermek isteyen bu şahsın “ilim adamlığını” ön plana çıkarırken, biz onun neccarlığıyla veya kassarlığıyla uğraşıyoruz. Yani âyet onun ilmi kişiliğinden/bilgeliğinden bahsediyor, biz ise mesleki kimliğinden söz ediyoruz. Bu zat, Allah’tan gıyabında haşyet duyan birisi olduğuna göre (36/11), ulemâ zümresine mensup birisidir. Zira “Allah’a ancak âlimler derin saygı gösterirler” (35/28).

                Hem bilge birisi olmasaydı, 22. âyetteki oldukça mühim ve o gün için sırlı bir mevzu olan “insan fatarasından” nasıl bahsedebilirdi ki?

                Meâl, tefsir ve sözlüklerdeki birazdan sıralayacağımız şu kısacık notlar bile, bizim bu tezimizi ispata yeterli delillerdir:

• «Racülün lafzındaki tenvin, tazim içindir ki, “racül-ü kâmil / olgun adam” demektir.»^[8]
• «Racül, “Ergin, yetişkin erkek. Bir işin başarıcısı, bir işin ehli” demektir.»^[9]
• «Âyette sözü edilen kişi Habîbün-Neccâr adlı bilgin bir zat olup, ipekçilik, kassarlık (yün çırpıcılık, leke çıkarıcılık/kuru temizlemecilik) veya marangozluk yapardı.»^[10]
• «Mantıklı ve hikmet dolu sözleriyle, elçilere yardımcı olan gerçek bir mümin…»^[11]
• «Şehrin ileri (gelenlerinden) bir adam.»^[12]

Bu konuya fazlasıyla eğildik ki, Müslümanlar, elçilere yardıma koşan bu imanlı şahsın, şehir yaşantısının ötelerinden gelen biri olduğu zehabına kapılıp, kendilerini toplumdan soyutlayıp uzlete çekilmemeliler; aksine toplumlarının içerisinde kalıp hem çağlarının bilgisiyle hem de Allah’ın çağlar üstü ilmiyle bilgilenmeliler.

Kimi insanlar, mağaralara çekilip, aksiyondan uzak, eylemsiz ve üretimsiz bir hayatı, âhirete hazırlanmak sandılar. Onlar, ötelere hazırlanmanın dünya işlerini terk etmekle mümkün olacağını zannettiler. Çalışmadılar, üretmediler, yeteneklerini geliştirmediler ve çevrelerine yardımcı olma yolunda güçlenmediler. Bu yüzden de dinlerini, değerlerini, kültürlerini ve medeniyetlerini güçlendirip koruyamadılar. Ezildiler; fakir, güçsüz ve çaresiz kaldılar.

                Dedi ki: “Yurttaşlarım! [Hadi beni saymıyorsunuz],

                Bari [Allah tarafından] gönderilen şu elçilere uyunuz.”

21.         “Uyunuz onlara; bakınız sizden bir ücret talep etmiyorlar.

                İlâveten, (kendileri de zaten) dosdoğru bir yolu izliyorlar.”

22.         “Hem ben, niçin kulluk etmeyeyim ki, beni [hücrelere] bölen^[13] [Rahmân’]a;

                Eninde sonunda, [son nefesinizde] hepiniz döndürülecek değil misiniz ona?”[14]

23.         O Rahmân’ın yanı sıra edinir miyim ben hiç başka ilâhlar?

                [Rahman dururken, sahte ve güçsüz tanrılara ne gerek var]?”

                Hem rahman bana bir zarar vermek istese, onlar bana ne şefaat edebilirler,

                Ne de beni, [mücrimlerin cayır cayır yanacağı cehennemden] kurtarabilirler.”

24.         “İşte o zaman ben de elbet,                                          

                Âşikâr bir sapıklığa düşerim [ilelebet].”                   

25.         “Kesinlikle iman ettim ben, [şu an şirk koşmakta olduğunuz] Rabbinize;

                (Lütfen)^[15] dinleyiniz tavsiyemi![16] [Tâbî olunuz size gönderilen bu elçilerinize].

26.         [Bu aydın, vatandaşları tarafından hunharca katledildi];

                Kendisine: “sen cennetliksin/ haydi gir şu cennete” denildi;

                [Cennete girer girmez de kendi kendine şu şekilde söylendi]:

                Ah! Keşke soydaşlarım^[17] şunu bir bilselerdi;

27.         “Bilselerdi Rabbimin beni hem bağışladığını,

                Bir de saygın kimselerin^[18] arasında ağırladını.” _{2/154. 3/169.}

                [Muhtemelen, onlarda hemen iman ederlerdi].